24 października 2019 r. w Warszawie odbyło się organizowane wspólnie przez Polskę i Stany Zjednoczone spotkanie grupy roboczej ds. bezpieczeństwa energetycznego obradującej w ramach Procesu Warszawskiego.
Obrady grupy roboczej były rozwinięciem rozmów zainicjowanych podczas spotkania ministerialnego poświęconego budowaniu pokoju i bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie, które miało miejsce w lutym tego roku. Uczestnicy grupy roboczej podkreślili różnorodny charakter zagrożeń dla infrastruktury energetycznej na świecie, wymieniając m.in. zagrożenia naturalne, fizyczne i technologiczne jako czynniki utrudniające produkcję, transport i dystrybucję energii. Do sytuacji niebezpiecznych dochodzi również wtedy, gdy międzynarodowe organizacje terrorystyczne, siatki przestępcze czy państwa uzyskują kontrolę nad zasobami energetycznymi i wykorzystują je do finansowania nielegalnych działań, bezpośrednie zagrażających regionalnej i międzynarodowej stabilności i bezpieczeństwu.
Grupa robocza dokonała omówienia trzech kwestii o kluczowym znaczeniu dla bezpieczeństwa, niezawodności i odporności sektora energetycznego na Bliskim Wschodzie, wskazała też praktyczne kroki, jakie kraje regionu oraz państwa na całym świecie mogą podjąć w celu rozwiązywania tych kwestii.
Pierwszą z nich jest ochrona krytycznej infrastruktury energetycznej (CEIP). Lepsze zabezpieczenie infrastruktury energetycznej przed zagrożeniami i niebezpieczeństwami poprzez skuteczne zarządzanie kryzysem i ściślejszą współpracę to warunek niezbędny dla stabilności globalnych rynków energetycznych. CEIP wspiera bezpośrednio stabilność polityczną, dobrobyt gospodarczy oraz możliwości handlowe. Współpraca na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa sektora energetycznego powinna obejmować zintegrowane podejście w obszarach: koordynacja działań na szczeblu rządowym, współpraca między rządami, oraz współpraca rządów z sektorem prywatnym jak też z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi i instytucjami. Wspólne skoordynowane działania w ramach CEIP mogą skutecznie zapobiegać destabilizującym zagrożeniom ze strony państwowych i pozapaństwowych graczy, mogą napędzać inwestycje oraz wpływać pozytywnie na globalną gospodarkę dzięki zminimalizowaniu wahań cen ropy przy zwiększonym bezpieczeństwie dostaw. Prezentacja doświadczeń kilku krajów w tym zakresie była podstawą do rozmów grupy roboczej na temat najskuteczniejszych praktyk i nowych rozwiązań wspólnie podejmowanych przez państwa w celu ich skutecznego wdrażania w skali regionalnej i międzynarodowej. Podkreślono również wartość rozwoju środków budowy zaufania w regionie i na niwie międzynarodowej w sektorze energetycznym, takich jak wymiana informacji na temat potencjalnych zagrożeń dla infrastruktury energetycznej, budowa bezpieczeństwa i odporności na bazie wielonarodowych projektów w zakresie infrastruktury energetycznej, wymiana doświadczeń oraz tworzenie skutecznych narzędzi do zarządzania kryzysowego i poprawy sytuacji. Wszystkie uczestniczące delegacje mogą odnieść korzyść ze ścisłej współpracy w obszarze CEIP.
Kolejną kwestią jest integralność łańcucha dostaw produktów naftowych, czemu służy blokowanie możliwości przemytu ropy oraz czerpania zysków z nielegalnej jej sprzedaży. Proceder ten jest kołem ratunkowym dla przestępczych zbrojnych grup oraz lukratywnym źródłem przychodów dla ponadnarodowych siatek przestępczości zorganizowanej. Poprawa transparentności łańcucha dostaw utrudni im dostęp do rynków i źródła zarobków. Grupa robocza dokonała przeglądu sposobów zwiększania transparentności światowych rynków obrotu towarami. Kraje uczestniczące rozważą współpracę z sektorem finansowym, prywatnymi międzynarodowymi firmami naftowymi, państwowymi firmami naftowymi oraz przedsiębiorstwami handlowymi w celu ustalenia najlepszych metod zapewniających integralność łańcucha dostaw poprzez transparentną identyfikację miejsca pochodzenia i przeznaczenia zasobów energetycznych. Ta praktyka może się stać standardem dla przemysłu i przyczynić się do zmniejszenia przemytu produktów energetycznych i zwiększenia transparentności całego łańcucha dostaw energii. Ważnym punktem odniesienia w tym zakresie, nie tylko dla Bliskiego Wschodu, ale i w skali globalnej, mógłby być przyjęty przez UE tzw. trzeci pakiet liberalizacyjny. Warto również nadmienić, że odkryte niedawno znaczne złoża gazu w pasie przybrzeżnym wschodniego obszaru Morza Śródziemnego oraz utworzenie East Mediterranean Gas Forum (EMGF) wpłyną w dużym stopniu na rozwój energetyki i gospodarki w regionie a zarazem przyczynią się do jego bezpieczeństwa energetycznego.
Trzecią kwestią jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego przez dywersyfikację źródeł energii. Uczestnicy zwrócili uwagę na wykorzystywanie w przeszłości infrastruktury energetycznej do celów politycznych, podkreślając przy tym znaczenie dywersyfikacji dostaw energii w mniejszym stopniu narażonej na ataki czy eksploatację. Grupa robocza omówiła ponadto dywersyfikację źródeł energii, poprzez m.in. zwiększanie udziału źródeł odnawialnych w pakiecie energetycznym kraju czy regionu, oraz zwiększanie energooszczędności. Zwłaszcza Bliski Wschód z uwagi na korzystne położenie geograficzne może skorzystać z energii słonecznej. Szersze zastosowanie źródeł odnawialnych i energooszczędności umożliwi poszczególnym krajom zwiększenie eksportu energii, w ten sposób zasilając krajowy budżet oraz uwalniając moce produkcyjne na światowym rynku węglowodorów. Grupa robocza omówiła także najlepsze metody inwestowania z wykorzystaniem źródeł odnawialnych i energooszczędności poprzez zacieśnianie współpracy między kluczowymi udziałowcami: rządami, dostawcami technologii i instytucjami finansowymi.
Komunikat podsumowujący obrady grupy roboczej powstał przy udziale następujących państw:
- Afganistan
- Australia
- Austria
- Bahrajn
- Belgia
- Brazylia
- Bułgaria
- Cypr
- Czechy
- Egipt
- Finlandia
- Gruzja
- Niemcy
- Grecja
- Węgry
- Izrael
- Włochy
- Japonia
- Jordania
- Litwa
- Czarnogóra
- Maroko
- Holandia
- Norwegia
- Polska
- Portugalia
- Republika Korei
- Rumunia
- Arabia Saudyjska
- Słowacja
- Słowenia
- Hiszpania
- Zjednoczone Emiraty Arabskie
- Wielka Brytania
- Stany Zjednoczone
